Masło maślane? W końcu Sztokholm jest stolicą Skandynawii (Capital of Scandinavia*), co nie? Jednak to, co my rozumiemy jako skandynawski styl, a to co widać na pierwszy rzut oka w tym mieście, może się nieco różnić od oczekiwań. I to jest kompletnie normalne, jego historia sięga bowiem 800 lat wstecz, co oznacza, że stolica Szwecji była pod wieloma wpływami architektonicznymi. 

Na szczęście znajdziesz jeszcze miejsca ze skandynawskim klimatem w Sztokholmie. Małe, urocze czerwone i żółte domki, choć nie są już codziennością, to można je zauważyć w kilku miejscach. W zdecydowanej większości to domy, które wcześniej mieściły się na obrzeżach miasta, w uboższych dzielnicach, a dzisiaj zostały wchłonięte przez metropolię. Stały się tym samym kultowe, a władze roztoczyły nad nimi i ich mieszkańcami opiekę. W wielu z nich wciąż mieszkają bowiem rodowici Sztokholmianie, co ciężko powiedzieć o starym mieście, czyli dzielnicy Gamla Stan. Mam wrażenie, że ta część miasta zamieniła się w jeden wielki hotel.

* Nie wiem czy wiesz, ale o hasło reklamowe Sztokholmu toczyła się niezła – jak to mawia młodzież – “inba w necie”. Mianowicie, organizacja turystyczna stolicy Szwecji bardzo chciała “błysnąć” i przebić zasięg Kopenhagi i jej miano “bramy Skandynawii”. Nie udałoby się to, gdyby nie współpraca z pewną znaną, brytyjską agencją marketingową, która zaproponowała hasło dla Sztokholmu “Capital of Scandinavia” (tłum. “Stolica Skandynawii”). Zmartwieni pracownicy organizacji powiedzieli, że nie ma takiego kraju jak Skandynawia i że to rozwścieczy wszystkich. Brytyjski marketingowiec odpowiedział na to: “a czy nie o to nam wszystkim chodzi”?. Sztokholm został więc stolicą Skandynawii i faktycznie, wkurzył nieźle Duńczyków.

Miejsca ze skandynawskim klimatem w Sztokholmie

Przyjrzymy się bliżej czterem ulicom miasta, z których trzy faktycznie oddają ideę tego, o czym napisałam we wstępie oraz jednego, które mija się ze skandynawskim klimatem, ale stanowi przykład klasycznej architektury Szwecji. 

Lundagatan

• 

• 

• 

Jest to mierząca 550 metrów ulica w dzielnicy (wyspie) Södermalm. Pisałam o tym miejscu więcej przy okazji najciekawszych punktów widokowych w Sztokholmie. To ulica, która ciągnie się przy Skinnarviksberget, czyli najwyższym wzniesieniu miasta. Zaciszna, starsza część ulicy to Gamla Lundagatan, a obok niej znajduje jest wspomniany “szczyt” oraz park o tej samej nazwie. To właśnie przy wierzchołku umiejscowione są stare domy, które dawniej należały do uboższych mieszkańców (najczęściej robotników). Pochodzą one z XVIII wieku. Miały duże ogrody i widok na wodę. To właśnie tu znajdziesz prawdziwe domki ze skandynawskim klimatem w Sztokholmie. Dzisiaj podejrzewam, że ich cena może zwalić z nóg.

Lundagatan można podzielić na dwie części, starszą – klasyczną (Gamla Lundagatan) już znasz, a nowsza stanowi reprezentację szwedzkiego funkcjonalizmu budowlanego. To właśnie tutaj powstała dzielnica Marmorn, ważna dla spółdzielczego ruchu mieszkaniowego. W latach 60. I 70. XX wieku okoliczne bloki stały się podwalinami Programu Milionowego, w którym każdy obywatel miał dostać swoje własne M.**

** Program Milionowy był to program budowy mieszkań w Szwecji. Każdego roku (w latach 1965-1975) szwedzki parlament udzielał pożyczki na budowę około 100 000 mieszkań. Celem reformy było zapobieganie niedoborowi mieszkań, likwidacja przeludnienia i podniesienie standardu życia. Udało się, z nawiązką. Dzisiaj w Sztokholmie i całej Szwecji występuje nadpodaż mieszkań.

Djurgårdsstaden i Långa gatan

• 

• 

• 

• 

• 

W południowo-zachodniej części dzielnicy (wyspy) Djurgården znajduje się jedno z najbardziej skandynawskich miejsc w mieście! Na obszarze Królewskiego Parku Narodowego znajdziesz bowiem obszar objęty szczególną ochroną. Muzeum Miejskie w Sztokholmie oznaczyło domy przy ulicy Długiej (Långa gatan) na niebiesko, co oznacza, że ich wartość historyczno-kulturowa jest bardzo wysoka.

Obszar ten został wydzielony od Ogrodów Królewskich za panowania niezwykłej królowej – Kristiny***. Władczyni przekazała teren marynarce wojennej Szwecji, a ta zbudowała tu szpital i mieszkania dla marynarzy. Jednym z najciekawszych budynków, który widzisz na zdjęciu jest Djurgårdsbageriet. Pochodzi on z 1852 roku i był to dom piekarza. Mały, czerwony domek, za którym zobaczysz kamienną szopę był domem grabarza. Przy ulicy Długiej, w starych domostwach nieprzerwanie od lat mieszkają ludzie. I jest to zdecydowanie miejsce ze skandynawskim klimatem w Sztokholmie.

*** Królowa Kristina Wazówna zasłynęła z reformy edukacyjnej, była jedną z najbardziej uczonych kobiet XVII wieku. Zasłynęła jednak ze skandalu, podczas którego odmówiła przyjęcia oświadczyn i zdecydowała, że nigdy nie wyjdzie za mąż. Ubierała się niczym mężczyzna, a w momencie narodzin same położne przekazały królowi, że urodziła się jako chłopiec (podobno jako niemowlę była bardzo owłosiona i to stąd ten błąd).

Malmgårdsvägen

• 

• 

Jeżeli szukasz sielskiego, a wręcz wiejskiego stylu, to musisz udać się na tę ulicę we wschodnim Södermalm. W tej części miasta rozciąga się niewielkie wzniesienie, przez rodowitych mieszkańców nazywane Białymi Górami. Malmgårdsvägen to ulica z prawdziwie skandynawskim klimatem w Sztokholmie.

Kiedyś były to tereny wiejskie, zamieszkiwane przez rolników. Znajdowała się tutaj także brama, przy której zimą pobierano opłaty za przejazd przez miasto. Był to specjalny podatek nakładany na towary przywożone do miasta saniami przez zamarznięte jeziora. W XVIII i XIX wieku znajdowały się tutaj także budynki przemysłowe: browary, rzeźnie i fabryki włókiennicze. Podobnie jak tereny omówione wcześniej znajdują się na niebieskiej liście sztokholmskiego Muzeum Miejskiego, co oznacza, że mają wysoką wartość historyczno-kulturową.

Szczególną perełkę oprócz wzniesienia z widokiem na dzielnicę (wzgórze Vita) stanowi Groens malmgård. Położony przy Malmgårdsvägen 53 teren jest jednym z najlepiej zachowanych ogrodów kruszcowych w Sztokholmie z nieprzerwanym komercyjnym pozyskiwaniem rudy od ponad 300 lat. Główny budynek został zbudowany w stylu karolińskim i jest jedynym takim w całym Sztokholmie! Główny właściciel, Werner Groens, kazał zbudować także dom dla ogrodnika, który można podziwiać z bliska, obiekt ten został stworzony w iście skandynawskim klimacie.

W swojej historii, pełnej wzlotów i upadków, posiadłość pełniła również rolę schroniska dla “upadłych kobiet”, w którym panie mogły zająć się dziewiarstwem, szyciem, praniem i ogrodnictwem, a dawny dom ogrodnika stał się sierocińcem. Dzisiaj obiekt należy do miasta. 

Strandvägen

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Tym razem idziemy do dzielnicy Östermalm na bulwar położony w samym sercu Sztokholmu. To miejsce zdecydowanie różni się od pozostałych, gdyż nie znajdziesz tu uroczych, małych, szwedzkich domków. 

Niesamowicie piękny bulwar przybrzeżny pojawił się jako idea w 1857 roku, jednak dopiero w latach 70. XIX wieku udało się uzyskać zamierzony efekt. Wzdłuż ulicy posadzono drzewa i rozpoczęto budowę domów, a także tras dla pieszych i pojazdów. Dom Bünsowa (huset Bünsowska) pod numerem 29-33 został postawiony w latach 1886-1888 i wyznaczył standardy dla ulicy, a później architektury w całej Szwecji.

Mieszkania w tej okolicy zostały zaprojektowane tak, by mieć 5 do 10 pokojów, a ich konstrukcję realizowali najlepsi architekci epoki. Wszystko, by podnieść prestiż potencjalnych mieszkańców. Koszt wynajmu przekraczał bowiem średnie pensje ówczesnych Sztokholmian. Projekt udało się skończyć w sam raz na Wystawę Światową w 1897 roku. Mówi się o tym, że artyści korzystali z wpływów z całego świata projektując tę ulicę i nie da się ukryć, że okolica ta odróżnia się zdecydowanie od reszty Sztokholmu, a jednocześnie charakteryzuje się skandynawskim klimatem. 

Tutaj znajdziesz mapę, z której można dowiedzieć się więcej o tym, które budynki zostały przez miasto uznane za ważne z punktu widzenia historyczno-kulturowego.

Daj znać, jak podobały ci się miejsca ze skandynawskim klimatem Sztokholmie! Więcej inspiracji znajdziesz także na blogu w wyróżnionych wpisach:

• Powłóczmy się po Sztokholmie – Gamla Stan – zwiedzanie bez muzeów!
• Najciekawsze punkty widokowe w Sztokholmie
• Najbardziej instagramowe miejsca w Sztokholmie
• Śladami filmowej Dziewczyny z Tatuażem
• Gdzie zjeść najlepsze szwedzkie klopsiki w Sztokholmie
• Co warto zobaczyć w Sztokholmie
• Jak dostać się do Sztokholmu, komunikacja miejska, ceny
• Sztokholm śladami praw LGBT