Przy Szlaku Tatarskim leży kilka miejscowości historycznie związanych z Lipkami, czyli tutejszymi muzułmanami. Dzisiaj są one głównie prawosławne i katolickie, ale drzewiej na tych terenach żyli także Żydzi i protestanci. A zatem “Szlak Tatarski” to nie tylko muzułmanie, ale wielokulturowy tygiel Podlasia.

Szlak Tatarski rozciąga się w okolicy powiatu sokólskiego uwzględniając Wzgórza Sokólskie, Puszczę Knyszyńską i Pagórki Nadświsłockie. Najważniejsze z punktu widzenia tradycji tatarskiej są dziś Kruszyniany i Bohoniki. 

• czytaj więcej o tym, kim są polscy Tatarzy z Podlasia.

Szlak Tatarski – mały i duży

• Mały Szlak Tatarski – to trasa na 19 km obejmująca Kruszyniany, Józefowo, Królowe Stojło i Waliły Stację. 
• Duży Szlak Tatarski – to nieco większy dystans, ok. 54 km zaczyna się w Sokółce i przebiega przez Bohoniki, Malawicze Górne, Krynki, Kruszyniany, Supraśl i Białystok. 

Mój Szlak Tatarski

Swój Szlak Tatarski nazywam “zmodyfikowanym”. Rozpoczęłam go w Sokółce, gdzie warto zajrzeć do Muzeum Ziemi Sokólskiej i zobaczyć trochę tatarskich eksponatów. Ponadto do odwiedzenia są cerkwie i kościoły…

• Przeczytaj więcej o atrakcjach Sokółki.

Następnie udałam się do Bohoników i zwiedziłam tutejszy meczet i mizar. To największy polski, muzułmański cmentarz i robi imponujące wrażenie. Niestety kilka lat temu padł ofiarą nacjonalistów, którzy zdewastowali część pomników i drzew.

• Przeczytaj więcej o meczecie w Bohonikach

W dalszej kolejności przejechałam przez Krynki. Miasto wielokulturowe, dawniej znajdowały się w Krynkach trzy aktywne synagogi. Dzisiaj miasteczko znane jest głównie z niezwykłego ronda o 11 zjazdach. Choć pozostałości po synagogach i żydowski kirkut (cmentarz) nadal można odnaleźć. 

Co warto zobaczyć w Krynkach?

• Synagogę Kaukaską – zbudowaną w połowie XIX wieku na planie kwadratu. Po II Wojnie Światowej zamieniono ją w kino. O dawnym przeznaczeniu przypomina jedynie tabliczka.
• Ruiny Synagogi Wielkiej.
• Bożnicę Chasydów Słonimskich – jeden z nielicznych zachowanych do dziś domów modlitwy chasydzkiej.
• Cmentarz żydowski i prawosławny.

Stamtąd udaję się do Kruszynian, gdzie znajduje się najstarszy w Polsce meczet i mizar. Co roku w sierpniu odbywa się tutaj Sabantuj, czyli “święto pługa”. To niezwykła okazja, by zobaczyć tradycje tatarskie: kuchnię, rękodzielnictwo, taniec, muzykę. Odbywają się także pokazy łucznictwa konnego, z którego wciąż słyną Tatarzy.

• przeczytaj więcej o meczecie w Kruszynianach.

• 

• 

Stąd możecie oczywiście udać się do Supraśla i Białegostoku zgodnie z wytyczonym Szlakiem Tatarskim, ja jednak ruszam na południe, do ruin kościoła w Jałówce. Tutaj, wzdłuż granicy białoruskiej możecie podziwiać malownicze wioski i cerkwie. Warto zatrzymać się w wiosce Mostowlany i zrobić sobie zdjęcie przy polsko-białoruskich słupach granicznych. Być może zagada do was mieszkaniec wsi i zapyta skąd jesteście?

UWAGA! Będąc tak blisko granicy warto wyłączyć roaming! Białoruski internet niestety może okazać się dla nas bardzo drogi.

Ruiny kościoła w Jałówce to dawny Kościół św. Antoniego. Obiekt wybudowano dopiero w 1910 roku, a święcenia uzyskał dopiero w 1919. Świątynia została wzniesiona dzięki uporowi mieszkańców, których władze carskie usilnie próbowały nawrócić na prawosławie. W 1944 roku wycofujące się z frontu wojska niemieckie, wysadziły kościelną wieżę i uszkodziły budynek, którego nigdy nie odbudowano. Jednak w roku 2000 wybudowano przed nim zadaszony ołtarz, pod którym raz w roku odbywa się msza. 

• 

• 

Powrót przez osadę Wierszalin

Od tego momentu wracam na północ przez szereg miejscowości, leżących przy Szlaku Tatarskim: Nietupę, Józefowo czy Królowe Stojło. Moim celem jest miejsce niezwykłe i poniekąd również związane z islamem. Chodzi bowiem o Monoteistyczną Świątynię Świata. Pewnego razu bowiem prorok Eliasz uznał, że właśnie tutaj, w osadzie Wierszalin będzie centrum nowego świata. Połączył wszystkie monoteistyczne wyznania w jeden i zbudował sobie prawdziwy kult. Do dzisiaj została po nim tajemnicza świątynia, a raczej jej ruiny.

• 

• 

• 

• Czytaj więcej o Monoteistycznej Świątyni Świata.

Gdzie zjeść tradycyjne tatarskie jadło?

Kultowe miejsca na Szlaku Tatarskim to oczywiście Tatarska Jurta. Jednak restauracje tatarskie znajdziecie także w Domu Pielgrzyma w Bohonikach czy w Supraślu. My akurat stołowaliśmy się w dobie pandemii, więc nie mieliśmy okazji doświadczyć pełni klimatu, natomiast to co mogę polecić z całą pewnością – z doświadczeń własnych, jak i moich współbiesiadników:

• Pierekaczewnik
• Kartoflaniki (dla wegetarian)
• Babka ziemniaczana
• Czebureki

I tak wycieczka Szlakiem Tatarskim dobiega końca.

Szczegółowy opis Szlaku Tatarskiego znajdziecie na podlinkowanej stronie.

Zostawiam wam jeszcze trasę:

Przeczytaj inne wpisy o Podlasiu i Suwalszczyźnie:

• Kim są polscy Tatarzy z Podlasia
• Meczet w Kruszynianach
• Meczet w Bohonikach
• Sokółka – co zobaczyć
• Monoteistyczna Świątynia Świata
• Najciekawsze miejsca na Podlasiu
• Najpiękniejsze cerkwie i Kraina Otwartych Okiennic na Podlasiu
• Gdzie na Podlasiu można spotkać żubra?
• Białowieża i Rezerwat Ścisły Puszczy Białowieskiej
• Co zobaczyć w Białymstoku
• Supraśl – co zobaczyć?
• Tykocin – co zobaczyć?
• Najbardziej oryginalne świątynie na Podlasiu i Suwalszczyźnie
• Atrakcje Suwalszczyzny
• Gdzie spotkać łosia w Biebrzy – carską drogą
• Najciekawsze szlaki Podlasia
• 7 rzeczy, które warto przywieźć z Podlasia – pamiątki z podróży